Als je voor het eerst een saxofoon koopt, leent of huurt zonder ervaring, zijn er een paar uitdagingen die je in de komende maanden kunt verwachten.
Een groot probleem is dat beginners vaak pieptonen krijgen of moeite hebben met het produceren van bepaalde tonen. Dit leidt tot veel vragen over waarom dit gebeurt en gesprekken over hoe mensen dit aanpakken. Veel startende muzikanten worstelen hiermee en stellen vragen als:
- moet ik andere rieten kiezen?
- is mijn saxofoon wel goed?
- moet ik een ander mondstuk nemen?
- hoe kan ik mijn embouchure beter leren beheersen?
- welke rietsterkte moet ik gebruiken?
- is mijn houding wel goed?
Soms kan er een probleem zijn met je saxofoon of klarinet, met het rietje of het mondstuk, maar vaak moet de speler simpelweg leren om controle te krijgen over de situatie. Naarmate je meer noten leert spelen, zullen er diverse obstakels op je pad komen. Doorzettingsvermogen, vertrouwen in je setup en aanmoediging zijn vaak cruciaal. Het wordt niemand beloofd dat het gemakkelijk zal zijn.
Als je worstelt terwijl sommige resultaten bevredigend zijn en andere weer frustrerend, betekent dit waarschijnlijk dat je dicht bij consistent goede resultaten bent, maar misschien moet je je setup aanpassen. Meestal is er niets ernstig mis.
Ervaren spelers kunnen veel uitdagingen overwinnen waar beginners mee te maken hebben. Dus als een ervaren speler jouw setup probeert en geen problemen ervaart, betekent dat niet dat alles in orde is voor jou. Met ervaring kun je zelfs een lekkende saxofoon bespelen.
Om je laatste hindernissen te overwinnen, is het belangrijk je eigen beperkingen in verhouding tot het probleem te begrijpen. Niets kan een goede voorbereiding en discipline bij het oefenen vervangen.
Het begint allemaal met een goede ademhaling, houding en controle over je middenrif, wat leidt tot een goede luchtstroom, oftewel “ademsteun”. Dit vormt de basis voor je embouchure, het riet, het mondstuk, enzovoort.
Een goede speelhouding is essentieel! Zorg er voor dat je saxofoon op de juiste hoogte zit door met je nekkoord je saxofoon op de juiste hoogte in te stellen. Je mondstuk moet zonder dat je je hoofd omlaag of omhoog doet in je mond passen en licht op je onderlip rusten. Zit je saxofoon te laag dan is de druk op je rietje te, door je onderlip te hoog en krijg je geen goede controle over het saxofoon riet. Ook speelt het heel oncomfortabel. Te hoog is ook niet bepaald comfortabel! Zoek naar de juiste hoogte wat voor jou comfortabel aanvoelt en let er op wat je houding is en stel bij als dat nodig is.
Bij het oefenen, probeer niet van lage Bb naar hoge F# te springen in het begin. Warm mentaal en fysiek op voordat je naar de volgende stap gaat, of herhaal eerst wat je eerder bijna perfect speelde.
Soms kan een riet ‘doodgaan’ om onverklaarbare redenen, dus vervang het voor je gemoedsrust. Zeker in het begin moet je ook leren om goed om te gaan met je kwetsbare riet. Als er stukje uit de tip van riet weg is of er zit een barst in, vervang het dan meteen voor een nieuw riet. Zorg ervoor dat het rietje vochtig is voordat je het gebruikt. Kijk maar eens goed naar je riet als deze droog is. Je zult zien dat de tip van je rietje misschien wat golvend is. No worries! Zodra je riet weer vochtig is, trekt dit weer recht. Het kiezen van een rietsterkte die binnen een paar oefensessies comfortabel aanvoelt, is essentieel.
Als het riet de toon niet produceert omdat het de tipopening afsluit van je mondstuk, kan het zijn dat je embouchure te strak is, het riet te licht of de opening van het mondstuk te klein. Rietsterktes 1.5 of 2 worden vaak aanbevolen voor beginners. De Vandoren Traditional rieten zijn over het algemeen de beste keuze om mee te starten.
Als je een korte, harde toon blaast of alleen maar ruis hoort, is het riet waarschijnlijk te zwaar. Probeer dan lichtere rieten!
Er bestaat geen “juiste” embouchure. Iedereen blaast anders. Experimenteer met hoeveel van het mondstuk je inneemt, vermijd extremen en houd je embouchure comfortabel. Hoe houd ik dan mijn lippen op het mondstuk? Je onderlip gaat een heel klein beetje over je ondertanden heen, als een soort klein kussentje. Belangrijk is dat je niet bijt in je mondstuk als je saxofoon speelt maar de kracht vanuit je mondhoeken haalt om het mondstuk goed af te sluiten zodat er geen lucht lekt.
Het mondstuk vormt een essentieel onderdeel van je setup. Waar moet ik zitten met mijn lippen op het mondstuk? Ik zeg altijd: Daar waar het riet los komt van je mondstuk, daar zitten je boventanden op het mondstuk. Kijk maar eens goed waar dat is bij jouw mondstuk. Je onderkaak zal naarmate je meer gevorderd raakt mee bewegen met de tonen die je wenst te spelen. Te veel mondstuk in je mond geeft een ongecontroleerd en honkey sound. Te weinig mondstuk in je mond geeft een dun geluid en maakt de hoge noten lastig te bespelen.
Kies verstandig en laat je niet verleiden door exotische en dure mondstukken als beginner. Keep it simple! Een goed studie mondstuk is een Yamaha 4C of een Selmer S80 C*.
De keuze van de saxofoon is cruciaal als het gaat om bespeelbaarheid van het instrument en degelijkheid. Vermijd goedkope Chinese merken en kijk naar bekende merken zoals Yamaha, Jupiter, SML Paris voor beginners, en Yanagisawa, Selmer, Yamaha’s toplijn voor geavanceerdere spelers. Wil je een tweede hands saxofoon of klarinet kopen, laat je dan altijd even adviseren door een reparateur. We hebben al vaak genoeg zien dat er een “dat er een kat in de zak” gekocht was.
Zorg ervoor dat je saxofoon in goede staat is en blijft. Leer hoe je saxofoon er normaal uitziet en herken tekenen van beschadiging. Als er iets niet klopt, raadpleeg dan een reparateur. In de basis hoort er niets te rammelen of klikken (metaal op metaal) aan je saxofoon, de polsters dienen te sluiten op de toongaten en de bediening van je mechanisme hoort soepel te gaan. Ook de koffer is deel van het instrument! Een goede en degelijke koffer beschermt je instrument tijdens transport.
Leg een goede basis, wees gedisciplineerd en bouw geleidelijk aan je vaardigheden op voordat je complexere stappen probeert te zetten.